Heuvels en dalen: mijn reis weg van Big Tech

Ik neem je mee op mijn avontuur om over te stappen van Big Tech-software naar betrouwbaardere, Europese of open-source alternatieven. Ik deel mijn ervaringen eerlijk met je: de successen, tegenvallers en uitdagingen. Onderweg kom ik obstakels tegen, zoals hardware die niet werkt, diensten die geld kosten en mensen die mijn keuze niet begrijpen. Ik deel alles, zodat jij kunt leren en meegenieten van deze reis. Ga je mee?

Een gemiste tegel is ook een keuze

Op het oog lijkt het een kleinigheid. Een groepje vrijwilligers op de camping dat een tegelpad wil aanleggen, en ik die tot coördinator word gebombardeerd. Maar terwijl zij via WhatsApp overleggen, blijf ik buiten beeld. Waarom? Omdat ik principieel geen WhatsApp gebruik. Ik bied alternatieven: Signal, sms, e-mail. Maar de tegelgroep blijft bij hun app. En dus blijf ik buiten beeld. Een ongemakkelijke keuze, maar een bewuste.

“Principes zonder ongemak zijn alleen maar voorkeuren.”

Waarom ik Signal verkies boven WhatsApp

Signal is open source, end-to-end versleuteld en wordt niet gefinancierd door reclame of dataverkoop. WhatsApp daarentegen is eigendom van Meta (Facebook), een bedrijf dat zijn miljarden verdient met het verhandelen van gebruikersdata en gedragsanalyse. Zelfs al beweert WhatsApp dat berichten versleuteld zijn, metadata – wie met wie, wanneer, hoe vaak – zijn datagoud voor een bedrijf als Meta.

“Privacy is geen geheim. Het is een recht.”

‘Ik heb toch niets te verbergen?’

Signal biedt vrijwel dezelfde functionaliteit als WhatsApp: tekstberichten, groepsgesprekken, spraakoproepen, videobellen, mediabestanden delen, leesbevestigingen, stickers en nog veel meer. Wat dat betreft is de overstap dus nauwelijks een functionele achteruitgang. Dat mensen toch vasthouden aan WhatsApp roept een ongemakkelijke vraag op: wat bindt je eigenlijk aan dat platform? Het antwoord is vaak simpel en pijnlijk: omdat anderen er nog op zitten. Maar dat geldt dus voor iedereen. En zolang iedereen blijft waar hij is omdat niemand de eerste wil zijn, verandert er niets. Het doet denken aan dat oude verhaal van de kikker in de pan water: als het water langzaam warmer wordt, springt hij er niet meer uit. Tot het te laat is.

Dit is het meest gehoorde argument om WhatsApp te blijven gebruiken. Maar het is een misvatting. Privacy gaat niet over schuld of geheimen, het gaat over autonomie. Je deelt thuis ook niet je post met de buren, simpelweg omdat je het recht hebt op een eigen ruimte. Bovendien zijn patronen, sociale netwerken en contactfrequenties ook zonder inhoud al veelzeggend. Die informatie voedt algoritmes die je manipuleren, commercieel of politiek.

Wat veel mensen zich niet realiseren: die informatie wordt doorverkocht aan derde partijen. Daarmee kunnen bijvoorbeeld oplichters een overtuigend profiel van je samenstellen, inclusief wie je familie is, wanneer je op vakantie bent, of welke zorgen je hebt. Zo ontstaat een voedingsbodem voor gerichte oplichting of afpersing.

Daarnaast manipuleert Meta – het moederbedrijf van WhatsApp – via Facebook subtiel je feed. Denk aan het bevoordelen van bepaalde politieke boodschappen, het systematisch tonen van misleidende advertenties, of het creëren van een vals gevoel van urgentie rond producten of ideeën. Je gedrag wordt gestuurd zonder dat je het doorhebt.

Zelfs een ogenschijnlijk onschuldig bericht in een groepsapp kan onbedoelde gevolgen hebben. Als jij iets deelt, kunnen de andere leden van de groep plots een toename in spam ervaren, simpelweg omdat hun telefoonnummer is blootgesteld via metadata-verbindingen. Zo wordt jouw sociale netwerk een verkoopdoelwit.

“Zeggen dat je niets te verbergen hebt, is als zeggen dat je geen recht op vrije meningsuiting nodig hebt omdat je niets te zeggen hebt.”

De prijs van een keuze

Mijn schermclub mist mijn aanmeldingen. De Toastmasters-groep deelt updates zonder mij. Zelfs professioneel merk ik het: collega’s vinden ‘nog een app’ teveel gedoe. En mijn dochter? Die blijft op WhatsApp. We communiceren via sms. of via de Whatsapp van haar moeder, mijn lieve vrouw. Dat voelt pijnlijk. Niet alleen omdat het praktisch lastig is, maar omdat het iets zegt over onze grenzen. En toch: ik wijk niet. Want als niemand begint, verandert er niets.

“Verandering begint bij de eenling die weigert om mee te doen.”

De morele vraag: aanpassen of begrenzen?

Moet ik mensen dwingen om een ander kanaal te gebruiken, of moet ik me voegen naar de groep? Dat is de gewetensvraag. Mijn antwoord: ik bied alternatieven. Signaal, sms, e-mail, telefoon. Wie wil, kan mij bereiken. Maar WhatsApp is voor mij een grens. Geen compromis. Geen uitzondering. Omdat mijn communicatie niet afhankelijk mag zijn van een platform dat mijn rechten niet respecteert.

“Een grens stel je niet omdat het makkelijk is, maar omdat het nodig is.”

Tot slot: ja, het is lastig. En nee, ik ga niet terug.

Ik mis berichten. Ik voel me soms buitengesloten. Maar ik voel ook dat ik een richting kies die klopt. En zodra er een Europese, open-source, end-to-end encrypted optie is die Signal kan vervangen? Dan maak ik die overstap ook. Want deze reis is geen hype. Het is een koers.

“Wie vrijheid belangrijk vindt, moet soms tegen de stroom in zwemmen.”